افزایش اختلالات اضطرابی در دوران کرونا
بهزاد قربانی متخصص بیماری‌های اعصاب و روان و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا درباره شیوع اختلالات اضطرابی گفت: شایع‌ترین اختلال در بشر، چه در حوزه پزشکی و چه روانپزشکی، اختلال اضطراب است. حدود یک‌سوم بیماری‌ها ریشه در اضطراب دارند و وقتی یک عامل استرس‌زا مانند کرونا وارد می‌شود، شیوع و شدت اختلالات اضطرابی افزایش می‌یابد.
قربانی با برشمردن انواع اختلالات اضطرابی افزود: سرآمد اختلالات اضطرابی وسواس است که شرایط فعلی موجب تشدید آن می‌شود. نوع بعدی فوبیا یا هراس است. ما با مواردی مواجه‌ایم که بیش از سه ماه است از ترس ابتلا به بیماری از منزل خارج نشده‌اند. درست است که افراد مبتلا به بیماری‌های ایمنی و زمینه‌ای و سالمندان تا حد امکان باید در خانه بمانند، اما افراد جوان و سالم نباید خود را در خانه حبس کنند. این نوع مواجهه نشان‌دهنده فوبیا است. نوع دیگر اختلال اضطرابی، حمله‌های پانیک است. در یک ماه نخست شیوع بیماری، شیوع این حملات به‌مراتب افزایش یافت. در حملات پانیک فرد به دلیل حملات اضطراب دچار تپش قلب و تنگی نفس می‌شود و احساس خفگی می‌کند.
وی ادامه داد: به دلیل تشابه علائم این اختلال با بیماری کووید-۱۹، یعنی تنگی نفس، بسیاری گمان می‌کردند به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و به مراکز درمانی مراجعه می‌کردند و خود این مراجعه خطر ابتلا به ویروس را افزایش می‌داد. در حالیکه این حملات در اغلب موارد ظرف دو تا سه دقیقه و در موارد نادر، حداکثر تا ده دقیقه و با رفتن فردا به محیط باز و هوای آزاد برطرف می‌شود. نوع دیگر اختلال اضطرابی نیز اختلال پس از تروما (PTSD) است که به ویژه پس از زلزله اخیر بیشتر بروز پیدا کرد.
این روانپزشک با تأکید بر لزوم انطباق با شرایط جدید، افزود: گفته می‌شود که کرونا ممکن است به‌زودی ریشه‌کن نشود و بنابراین، باید همه ما به زندگی در کنار این ویروس عادت کنیم. یعنی نباید اجازه دهیم که شیوع این ویروس کار و زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد. به ویژه اکنون که مشاغل و فعالیت‌ها به روند عادی بازگشته‌اند، همه ما می‌توانیم با رعایت اصول ساده بهداشتی مانند شست‌وشوی دست‌ها، استفاده از ماسک در محیط‌های شلوغ و رعایت فاصله اجتماعی، از خودمان در برابر این ویروس محافظت کنیم.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا درباره قرنطینه کامل کودکان در منزل هشدار داد و گفت: برخی از والدین به دلیل وسواس یا فوبیا بیش از سه ماه است که فرزندان خود را از خانه بیرون نبرده‌اند. این کار هم به لحاظ جسمی عوارض زیادی برای کودکان به همراه دارد، هم به لحاظ روانی. والدین می‌توانند فرزندان‌شان را با رعایت اصول بهداشتی برای پیاده‌روی به مناطق خلوت و کم‌تردد ببرند تا هم تحرک داشته باشند و هم دچار خمودگی و افسردگی نشوند.
قربانی درباره مدیریت و درمان اختلالات اضطرابی توضیح داد: درمان اصلی اختلال اضطرابی وسواس، در سطح متوسط و شدید، درمان دارویی است. یعنی فرد حتماً باید زیر نظر روانپزشک باشد و داروهای مناسب دریافت کند. دیگر اقدامات مانند درمان شناختی-روانی، ورزش، تکنیک‌های آرام‌سازی و یوگا، اقدامات تکمیلی محسوب می‌شوند. شاید موارد خفیف را بتوان با استفاده از این روش‌ها کنترل کرد، اما موارد متوسط و شدید حتماً نیاز به درمان دارویی دارد و در کنار درمان دارویی می‌توان از این روش‌ها به‌عنوان درمان کمکی استفاده کرد.
این روانپزشک درباره مصرف و قطع مصرف خودسرانه داروهای روانپزشکی هشدار داد و گفت: متخصص بر اساس شرایط هر بیمار داروهای مناسب را تجویز می‌کند و باز هم براساس شرایط بیمار تصمیم به کاهش دوز دارو یا قطع دارو می‌گیرد. بنابراین هیچ کس نباید خودسرانه و بنا به توصیه افراد غیرمتخصص مصرف دارویی را آغاز کند و همچنین نباید سرخودانه، مثلاً به دلیل اینکه حس می‌کند حالش بهتر شده است، دارو را به‌ناگهان قطع کند. قطع ناگهانی داروهای روانپزشکی عوارض جدی دارد و هر نوع تغییر در دور مصرفی یا قطع مصرف دارو باید طبق نظر روانپزشک و براساس شیوه تدریجی باشد که او توصیه می‌کند. منظور از تدریجی نیز طی چند روز نیست. گاهی کاهش و قطع مصرف داروها باید طی چند ماه صورت بگیرد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن‌سینا با اشاره به مرگ و میرهای ناشی از کرونا گفت: متأسفانه خانواده‌هایی که عزیزان خود را در این مدت از دست دادند. به دلیل پروتکل‌های بهداشتی نتوانستند مراسم مرسوم سوگواری را برگزار کنند و همدردی فامیل و آشنایان از اندوه آنها کم کند. سوگ یک فرایند فیزیولوژیک است که ممکن است تا شش ماه و گاه یک سال به طول بینجامد. کسانی که عزیزان خود را از دست داده‌اند، باید بتوانند به‌راحتی و هر وقت خواستند گریه کنند، درباره عزیز از دست رفته خود حرف بزنند، با دعا و نیایش خود را آرام کنند تا بدن رفته‌رفته خود را با شرایط سوگ تطبیق دهد. بنابراین، حتی تا یک سال احساس اندوه طبیعی است، اما اگر بیشتر طول بکشد و فرد نتواند به زندگی عادی خود برگردد، احتمال افسردگی مطرح می‌شود حتماً باید به روانپزشک مراجعه کند.
قربانی در پایان با اشاره به اجتناب‌ناپذیر بودن قرارگیری در معرض عوامل استرس‌زا خاطر نشان کرد: ما همواره در معرض عوامل گوناگون استرس‌زا قرار داریم، به‌ویژه در زندگی شهری و کرونا نیز یک عامل استرس‌زا است که به تازگی وارد زندگی ما شده است. همه ما خواه ناخواه دچار استرس‌های گوناگون می‌شویم و نباید منکر وجود استرس در خودمان بشویم، فقط باید آستانه تحمل استرس را در خود بالا ببریم. ورزش و پیاده‌روی، یوگا، مدیتیشن و تکنیک‌های آرام‌سازی راهکارهای غیردارویی‌اند که می‌توانند به بالا بردن آستانه تحمل استرس کمک کند.