• Latest
  • Trending

تعینِ سرنوشت تراژیک در تفکر به ناممکن

4 سال ago

نگاهی به طراحی صحنه زیبای برنامه‌ی مهمونی

1 سال ago

کوه مرگی

2 سال ago

پاسخگویی اجتماعی در نظام سلامت

2 سال ago

بررسی جامعه شناختی آثار تخریبی سد گتوند بر جلگه خوزستان

2 سال ago

سجاد حیدری قربانی دیگری از طبقه بازنده

2 سال ago

پرفروش‌ترین کتاب‌های نشر شانی در دومین نمایشگاه مجازی کتاب

2 سال ago

کلبک اثری متفاوت در حوزه ادبیات فارسی

2 سال ago

بزرگداشت روز جهانی زبان مادری؛ رویکردی جامعه شناختی به نسبت “گفتمان وفاق” و مسئله قومیت ها

2 سال ago

جستاری در اولویت “وفاق ملی” بر “توافق جهانی”

2 سال ago

باورهای زخمی

2 سال ago

تک فرزندی دغدغه‌ی والدین امروز

2 سال ago

فمينيسم ضدروش

2 سال ago

۲۶ آذرماه سالروز حمل و نقل و راننده گان

2 سال ago

سيعقد المؤتمر العلمي حول “الإدارة الثقافية وعلم الاجتماع للسكان الأصليين”

2 سال ago

سازندگان برتر و پیشگام TAG TECH

2 سال ago
یکشنبه, آذر ۱۹, ۱۴۰۲
  • Login
  • Register
HATT PRESS$
  • خانه
  • آخرین اخبار
  • یادداشت
  • علوم انسانی و اجتماعی
  • زبان و هنر
  • تماس باما
No Result
View All Result
  • خانه
  • آخرین اخبار
  • یادداشت
  • علوم انسانی و اجتماعی
  • زبان و هنر
  • تماس باما
No Result
View All Result
HATT PRESS$
No Result
View All Result
  • تماس با ما
Home آخرین اخبار

تعینِ سرنوشت تراژیک در تفکر به ناممکن

shattpress by shattpress
نوامبر 17, 2019
in آخرین اخبار, یادداشت
0
Share on FacebookShare on Twitter

«يقول سنحيا و لو تركتنا الحياة الي شأننا
فلنكن سادة الكلمات
التي سوف تجعل قرّائها خالدين!
می‌گوید زنده خواهیم شد، حتی اگر زندگی ما را به حال خودمان رها کند
پس سرورانِ کلمات خواهیم بود
کلماتی که خواننده‌گان‌شان را جاوادانه خواهند ساخت»

«محمود درویش در رثای ادوارد سعید (دیدار شاعر و فیلسوف در غربت و تبعید!)»

«زیرا دوست من، تفکر آدمی به اقتضای سرشتش در فلسفه جای دارد»
(افلاطون ، فایدروس، ۲۷۹ a)

با این اشارات می‌خواهم به روی‌دادِ این هفته یعنی روز جهانیِ فلسفه در چشم‌اندازِ زمانِ تقویمی بپردازم. برای این پرسش که «فلسفه چیست؟» بارها عنوان کرده‌ام که به تعداد فیلسوفان و بسته به چشم‌انداز و شرایطی که در آن زیسته‌اند، پاسخ به این پرسش وجود دارد. همواره به دوستانم و آنانی که درخواست پاسخ می‌کردند می‌گفتم بایستی تعریف خودتان را، خودتان از این کلمه بدهید. روزهای جهانی برای یادآوریِ چنین مفاهیمی همواره دست به عصا باقی می‌مانند و بر دیگران تحمیل می‌کنند تا به شکلی مصنوعی درباره‌ی آن‌ها کاری بکنند؛ مثلا چیزی بنویسند، همایشی بر پا کنند و در آن از کسانی تقدیر کنند و …؛ چنین یادآوری‌هایی آن هم برای امری هم‌چون فلسفه که غریب‌ترین و حتی انکارشده‌ترینِ امور می‌تواند باشد در پشتِ همه‌ی مبارک‌داشت‌ها تنها غم‌بار است تا خوشحال کننده. چراکه فلسفه از آن رو که با بنیادها سر و کار دارد، تنها تردید را برای باورمندانِ به بنیادها بر جای می‌گذارد و طبیعتا هیچ کس نمی‌خواهد به‌واسطه‌ی چنین امری بنیادِ زندگی‌اش را بر آب ببیند، برای همین اغلب از آن روی برمی‌گردانند.

از این جهت فیلسوف به قول ابن‌باجه (فیلسوفِ اهلِ اندلس) یک متوحد و متفرد است. این متوحد و متفرد بودن به نسبتِ شرایطِ فرهنگی و تاریخی می‌تواند شکل‌های متفاوتی به خود گرفته و سرنوشتِ فلسفی را تحت‌الشعاع قرار دهد. آن‌چه در شرایطِ نگارنده‌ی این سطور متبلور و متعین به نظر می‌رسد این است که این سرنوشت خود را در قواره‌ای بسیار تراژیک به نمایش می‌گذارد. تراژدی طبق نظرگاهی که نیچه به ما می‌دهد، نطفه‌های تولد فلسفه را با تعارضاتی که به صورت نمایش پیش چشم‌ها می‌آورد، در خود دارد. اما اگر زمانه‌ها را هم‌چون صحنه‌ی نمایشی برای این تعارضات در نظر بگیریم بایستی متوجه این امر باشیم که تعارض هر زمانه با زمانه‌ی دیگر متفاوت است. زمانه‌ی ما به نسبتِ مکان و جغرافیایی که در آن قرار داریم همه نشان از تعینی خاص برای مسئله‌های‌مان دارد. مسئله‌های‌مان در مکان-زمانی که در آن می‌زییم همه‌گی تحت‌الشعاع الهیات و از طرفی سنت‌های ادبیاتیِ موجود در آن قرار می‌گیرند که زبان‌مان را جهت‌دهی می‌کنند. این مسائل در این زمانه چنان محنت‌بار و اندوه‌مندند که ناچار ذهن و روحِ متفکران‌مان را در همین شکل و سیاق اشغال می‌کنند.

به نظر من فعالیتِ فلسفی به عکسِ دیگر فعالیت‌ها نمی‌تواند فعالیتی حرفه‌ای باشد به این معنی که فاعلِ آن بتواند اوقاتی از روز را به آن به عنوانِ نویسنده، پژوهش‌گر یا استاد مشغول باشد و سپس از آن فارغ شده و متوجه دیگر فعالیت‌هایش شود. این به این معنی‌ست که با فلسفه و چشمِ سومی که بینا می‌کند، در تمامیِ فعالیت‌ها به شکل دستگاهی خودکار برای تحلیل و بررسی حضور دارد؛ چنان‌که آن فعالیت‌ها به هیچ وجه نمی‌توانند به همان شکل پیشینِ قبل از آشنایی با فلسفه صورت گیرند. از این رو به‌علاوه‌ی اعتقادی که در باب فعالیت فلسفی گفتم، در جهتی دیگر مسائل در شکل و قواره‌ی مرگ، جنگ، قتل، ترور و … متفکرِ موجود در این مکان-زمان را دائم در فراخوانند. مرگ و جنگ و … که بر اثر تأکید متهورانه‌ی ساختارهای سلطه بر نژاد و دین و مذهب، مردم را وادار به واکنش‌های خصمانه نسبت به یک‌دیگر می‌کند. متفکر در این دیار و به تبعِ آشفته‌گیِ موجود، هر بار به دنبالِ پاسخ برای چنین مسائلی‌ست که زنده‌گی و هست‌بودنِ خودش و اطرافیان‌اش را دائم به خطر انداخته‌اند. به همین سبب تفکر در این مکان-زمان به امری بغرنج‌تر از دیگر مکان-زمان‌ها مبدل می‌شود؛ چنان‌که در آن متفکر، هم‌زمان هم درد می‌کشد و هم به درمان و ریشه‌های درد می‌اندیشد. به این شکل که او در دلِ تراژدی نه تنها نقش خودش را بایستی به عنوان یک بازیگر بازی کند، بلكه بایستی هم کلیتِ نمایش و دیگر نقش‌های دور و نزدیک‌اش را به تماشا بنشیند. از طرفی هر آن در نقشی که کلیتِ بافتاریِ اجتماع برای متفکر تعیین کرده، ممکن است وی را در جایی از داستان – به علت نقشی که با شأنِ اغلب نظرورزانه‌ی او بی‌مناسبت و بی‌ربط است – هلاک و له کند. از این رو او در چنین مکان-زمانی همراه با نقابِ نقشِ خودش، دوگانه می‌زیید. نقشی که متفکران این دیار پس ازآن‌که به ناچار و اجبارآمیز به یک‌باره خود را در آن می‌یابند، کم‌کم بر آن آگاه شده و از آن جدا می‌شوند. اما در انتها تنها نقابش را با خود برای حفظ جان، این‌جا و آن‌جا به صورت می‌زنند. این همان اوضاعی‌ست که ابن‌باجه در کتاب «تدبیر المتوحد» پیش روی متفکر می‌گذارد و معتقد است که متفکر به منزله‌ی گیاهی خودرو و به خاطر تفاوتش با دیگران هر آن در خطر نابودی‌ست.

با بررسی شرایط و اوضاعِ اطراف‌مان متوجه می‌شویم که گویا از زمانِ ابن‌باجه تاکنون اوضاع در بنیاد و اساس هیچ تغییری نکرده است. بر همین اساس سرنوشتِ فلسفی در آن‌چه خاورمیانه می‌نامند، مساوق با تراژیک زیستن است. به بیانی دیگر تراژیک شدن این سرنوشت، به نسبتِ این شرایط و توصیفی که کردم یکی از شیوه‌های ضروریِ بودنِ آن در جهان است؛ شیوه‌ای که ناچار و بالضروره در این مکان-زمان، تنها به این شکل، امکانِ روی دادنش به ما داده می‌شود. جایی که شعر و تفکر با ذات و بنیادِ اصیل‌شان در زبان، مواجه شده و یکی می‌شوند تا هر کدام در مقاطعی یکی به دیگری تحویل شوند. چنان‌که می‌دانم همه‌ی دوستانِ اهلِ تفکرم با سرآغازی دینی و الهیاتی در کنار امر ازپیش‌داده‌شده‌ی شاعرانه، دعوت به تفکر اصیل شدند که هر دوی این امور در نظرگاهِ من تراژیک‌اند. تنها آنان که چنین سرآغاز و خواست‌گاهی را انکار نکردند و دردِ جانکاه‌اش را پذیرفتند، اکنون در تفرد و پراکنده‌گی‌شان هم‌چون «نوابت» یا گیاهان خودرو طبق تعبیر ابن‌باجه، این توصیف مرا می‌چشند. تفرد و پراکنده‌گی و سپس آوارگیِ فکری و آفاقی که چنان‌که فهم کردم، می‌تواند نتیجه‌ای طبیعی برای آن‌چه از پیش به ما داده شده است برشمرده شود، آن‌جایی که این امورِ ازپیش‌داده‌شده در هر برهه‌ای پاسخی در قواره‌ی یک «ناممکن» از فیلسوف یا متفکر بازخواست می‌کند. چنان‌که هر بار جست‌وجوی این «ناممکن» از نسلی به نسلی دیگر حوالت داده می‌شود!

این روز و این مصرع‌ها بر همه‌ی امثالِ ما مبارک:

محمود درویش و در همان رثا باز هم می‌گوید:
«فاخترع اَملاً للکلام
اِبتکر جهتاً اَو سراباً
یطیل الرجاء و غنّي …!
پس برای سخن گفتن امیدی به‌وجود بیاور
جهتی را بیافرین یا حتی یک سرآب
تا خواستار بودن ادامه بیابد و سپس آواز سر ده …!»

Tags: ابن باجهادوارد سعیدافلاطوناگزیستانسالیزمتدبیر المتوحدتراژدیدانشگاه چمراندانشگاه مفید قمشط پرسفلسفهگروه فلسفه دانشگاه اصفهانگروه فلسفه دانشگاه امام خمینی قزوینگروه فلسفه دانشگاه تهرانگروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی تهرانگروه فلسفه دانشگاه فردوسیمجله الکترونیکی شطنوابتنیچههوسرل
Advertisement Banner

مطالب مرتبط »

کوه مرگی

by shattpress
جولای 20, 2023
1
1.4k

رمان «کوه مرگی» اثر حسین عباس زاده، اردیبهشت امسال از سوی انتشارات «سوره مهر» به چاپ رسید، این رمان روایتی از خشم...

کلبک اثری متفاوت در حوزه ادبیات فارسی

by shattpress
فوریه 22, 2022
0
1.4k

نویسنده: شط پرس نیره موسوی اولین کتاب خود را با نام شبی در کاخ در سال ۹۳ به چاپ رساند...

جستاری در اولویت “وفاق ملی” بر “توافق جهانی”

by shattpress
دسامبر 25, 2021
0
1.4k

نویسنده: دکتر محمد حسن علایی (جامعه شناس و مولف کتاب "گفتمان وفاق") به عنوان یک دانش آموخته ی جامعه شناسی،...

با آرپی جی بزنیدشان

by shattpress
دسامبر 5, 2021
0
1.4k

نویسنده: حبیب باوی ساجد یک : سلام(آقای باوی ساجد) وقت بخیر. این لینک برای افرادی که فیلمشان در جشنواره پذیرفته...

Load More
Next Post

حمیسه اهوازی

رود‌ و قربانیان

شط پرس به دست عوامل نامشخص دچار حمله هکری شد

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

I agree to the Terms & Conditions and Privacy Policy.

  • نمایشگاه مجازی صنایع دستی (خرمشهر)
  • صفحه اختصاصی جریان فرهیختگی بانوان اهواز بزرگ

Dey 27, 1399 AP — تمامی حقوق مالکیت معنوی این وب سایت برای مجله الکترونیکی شط پرس محفوظ است . © Copyright 2023 .

No Result
View All Result
  • خانه
  • آخرین اخبار
  • یادداشت
  • علوم انسانی و اجتماعی
  • زبان و هنر

Dey 27, 1399 AP — تمامی حقوق مالکیت معنوی این وب سایت برای مجله الکترونیکی شط پرس محفوظ است . © Copyright 2023 .

Welcome Back!

Sign In with Facebook
Sign In with Google
Sign In with Linked In
OR

Login to your account below

Forgotten Password? Sign Up

Create New Account!

Sign Up with Facebook
Sign Up with Google
Sign Up with Linked In
OR

Fill the forms below to register

*By registering into our website, you agree to the Terms & Conditions and Privacy Policy.
All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
Manage Cookie Consent
We use cookies to optimize our website and our service.
Functional Always active
The technical storage or access is strictly necessary for the legitimate purpose of enabling the use of a specific service explicitly requested by the subscriber or user, or for the sole purpose of carrying out the transmission of a communication over an electronic communications network.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Statistics
The technical storage or access that is used exclusively for statistical purposes. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Marketing
The technical storage or access is required to create user profiles to send advertising, or to track the user on a website or across several websites for similar marketing purposes.
Manage options Manage services Manage {vendor_count} vendors Read more about these purposes
Preferences
{title} {title} {title}
This website uses cookies. By continuing to use this website you are giving consent to cookies being used. Visit our Privacy and Cookie Policy.