خرمشهر در محل تلاقی دو رودخانه بزرگ اروندرود و کارون واقع گردیده است. کانال عضدی که اکنون بصورت یک آبراه طبیعی است شهر را به دو تکه کاملا مجزای شمالی و جنوبی تقسیم کرده و توسط دو پل ارتباطی مهم این دو قسمت به یکدیگر وصل می شوند. بررسی پیشینه تاریخی شهر نشان میدهد که خرمشهر سابقه سکونتگاهی دیرینه داشته و نسبت به آبادان دارای قدمت بیشتری بوده و عمده دلایل آن نیز موقعیت نسبی شهر در ساحل رودخانه اروند و ارتباط آن با بصره و آبهای خلیج فارس می باشد. بخش عمده شهر در نیمه شمالی آن و در شمال کانال عضدی است.
این شهر از سمت شمال بوسیله اراضی هموار نسبتا بایر محدود شده است. از جنوب شهر آبادان آنرا محدود ساخته است. از سمت غرب رودخانه اروند بعنوان مرز طبیعی و سیاسی آنرا محدود ساخته و از کشور عراق جدا شده است. شرق و شمال شرق شهر اراضی بایر و رودخانه کارون قرار گرفته و جنوب شرقی آنرا نخلستان های وسیع و کانالهای آبیاری که با جزر و مد آب خالی و پر می شود شهر را محدود ساخته اند.
خرمشهر به وسعت تقریبی ۳۲۷۴ / ۶۸ هکتار در عرض های جغرافیایی پائین واقع گردیده که ۵ دقیقه عرض جغرافیایی درازا (حدود ۹۲۵۰ متر) و ۵ دقیقه طول جغرافیایی پهنا (حدود ۸۰۰۰ متر) دارد.
پل آزادی (پل قدیم خرمشهر) بر روی کانال تاریخی عضدی (رشته‌ای از رود کارون) در جنوب خرمشهر و در امتداد بلوار عشایر و فلکه‌ی فرمانداری قرار گرفته است.
پل قدیم که نخستین پل خرمشهر می باشد و بعد از جنگ ایران و عراق به پل آزادی معروف گردیده در سال ۱۳۳۸ ه.ش. مصادف با ۱۹۶۰ م. بر روی کانال دستکند عضدی (شاخه ای از رودخانه کارون) جهت ارتباط با جنوب خرمشهر و شهرستان آبادان احداث شده است.
سازه‌ای ۶۱ ساله و خاطره انگیز برای رزمندگان اسلام، که با وارد کردن زخمی بر کالبد آن، فرشته ی نجات آبادان از اشغال توسط دشمن در جنگ تحمیلی شد.
پیش از احداث این پل مردم خرمشهر برای ارتباطات و انجام امور روزمره، با بلم یا قایق چوبی و شناورها از طریق کانال تاریخی عضدی (شاخه ای دستکند از رود کارون) خود را به دو قسمت شمالی و جنوبی خرمشهر می‌رساندند.
آخرین نقطه مقاومت کوچه به کوچه و خانه به خانه خرمشهر در ۴۵ روز نخست آغاز جنگ تحمیلی پل آزادی خرمشهر یا همان پل قدیم است که سرانجام اواخر سال ۱۳۵۹ه.ش. در عملیاتی شبانه و با کارگذاری مواد منفجره توسط ارتش بعث عراق نیمی از پل تخریب شد تا نیروهای ایران نتوانند برای مبارزه با عراقی ها به خرمشهر وارد شوند اما در عین حال با تخریب پل از ورود نیروهای بعثی به بخش جنوبی خرمشهر و آبادان نیز جلوگیری شده و در واقع این پل فرشته نجات آبادان از اشغال بوده است.
پل آزادی (قدیم) خرمشهر که اخرین سنگر مقاومت رزمندگان قبل از اشغال خرمشهر بوده، تنها پلی است كه در كشور سه بار در ارتباط با آن تمبر يادبود چاپ شده است همچنین این سازه یکی از مهمترین مکان خاطره‌ها و رویدادهای شهر خرمشهر محسوب می‌شود.
این پل ارزشمند ۶۱۶ متر طول و ۸ متر عرض دارد که ابتدای جنگ تحمیلی یکی از مسیرهای استراتژیک و مهم برای رزمندگان مقاومت ۴۵ روزه ی خرمشهر به شمار می‌آمد.
دو طرف پل در ابتدا و انتهای آن پله‌ای جهت تردد عابر پیاده تعبیه شده است. بین پله‌ی دو طرف بر روی پل پیاده رویی به عرض ۱/۲۰ قرار دارد که عابرین و گردشگران می‌توانند برای تماشای منظره‌ی زیبای کانال عضدی و حرکت لنج‌ها و قایق‌ها از آن استفاده نمایند.
از سومين روز هجوم دشمن كه عراق جاده خرمشهر _ اهواز را قطع كرد، تنها راه پشتيباني مدافعان در مقاومت ۴۵ روزه، همين پل بود و دشمن از همان ابتدا درصدد بود با اجراي آتش روي آن، امكان تردد از اين پل را غير ممكن سازد. سرانجام در تاریخ ۱۳۵۹/۸/۳ با تسلط دشمن بر پل خرمشهر، نیروهای بعثی با استفاده از مواد منفجره این پل را منفجر کردند تا ارتباط آبادان و کمک‌ها و پشتیبانی آنها قطع شود.
همانطور که گفته شد بخشی از این پل در زمان جنگ ایران و عراق و وقتی که خرمشهر به اشغال نیروهای بعثی درامد، توسط نیروی دشمن منفجر شده که پس از اتمام جنگ مجدداً مرمت و بازسازی گردیده است و بعد از این زمان فقط مرمت‌های جزیی در آن صورت پذیرفته است. در مدتی که پل تخریب شده بود، رزمندگان زمانی که خرمشهر را آزاد کردند و از دشمن بازپس گرفتند، پلی شناور در روستای منیخ بر روی رودخانه‌ی کارون نزدیک به تقاطع آن با رودخانه‌ی بهمنشیر، برای تردد و ارتباط با روستاهای بخش غربی کارون ساختند. اکنون این پل موقت به یک پل شناور فلزی تبدیل شده که بخشی از جاذبه‌ی گردشگری شهرستان خرمشهرنیز محسوب می‌شود.
ویژگی‌های شاخص پل آزادی (پل قدیم) خرمشهر که باعث شد با شماره‌ی ۳۲۹۱۲ در فهرست آثار ملی و ارزشمند کشور به ثبت برسد:
آخرین نقطه‌ی دفاع در مقاومت ۴۵ روزه
تنها راه ارتباط با خرمشهر در زمان حمله‌ی عراق و رساندن مهمات و تجهیزات به مدافعان شهر و رزمندگان
دارای نقشی مهم و اساسی در رونق صنعت حمل و نقل، صادرات و اقتصاد هر دو شهر آبادان و خرمشهر
چشم انداز زیبای ساحل پیرامون آن
یکی از مهمترین مکان خاطره و رویدادهای شهر خرمشهر برای مردم و رزمندگان
نجلا درخشانی: کارشناسی ارشد مرمت و احیاء بناها و بافت‌های تاریخی
