قرنطینه و تبعات روان شناختی آن

نویسندگان: حکیم میاحی و هاجر رمضانی

یک مطالعه کوتاه

تعریف

قرنطینه یا قَرَنطین به معنای محدود کردن اجباری به منظور جلوگیری از فراگیر شدن بیماری یا عامل خطرساز است. قرنطینه به طور معمول در مورد انسان‌ها انجام می‌شود، ولی در پاره‌ای موارد برخی جانوران نیز قرنطینه می‌شوند. خاستگاه واژه قرنطینه به ونیز (Venezia) بازمی‌گردد. ریشۀ واژۀ قرنطینه از واژۀ ایتالیایی Quarantina یا Quaranta giorni گرفته شده و به معنی دوره چهل ‌روزه است. در زبان فارسی قرنطینه از واژه فرانسوی Quarantaine – که از همان ریشه است – وام گرفته شده ‌است. در متون پزشکی قرنطینه را نباید با ایزوله یکسان بدانیم؛ ایزوله یا (جداسازی بیمار) به معنای جداسازی مبتلایان قطعی به یک بیماری‌ عفونی از دیگر افراد است. اما قرنطینه به معنی محدودکردن رفت ‌و آمد افرادی است که در معرض یا در تماس با مبتلایان بوده‌اند. افراد درون یک قرنطینه ممکن است سالم باشند یا خود ندانند که آلوده شده‌اند یا اینکه نشانه‌هایی نداشته باشند(ویکی پدیا).

اگرچه قرنطینه کردن جز موارد فوریتی و ضروری است، اما از لحاظ روان شناختی ممکن است برای برخی افراد تبعاتی داشته باشد. ما در این مطالعه بدون نگاه به ادبیات پژوهشی، تلاش کردیم مطالعه را با داده های جدید –هرچند اندک- مورد بررسی قرار دهیم و هدف ما پاسخ به این سوال است: قرنطینه چه تبعاتِ روانی دارد؟ و منظور از تبعات روانی، الزاماً فقط تبعات منفی نیست بلکه تبعات مثبت نیز در این پژوهش مورد توجه قرار می گیرد.

روش کار

روش ما در این پژوهش مبتنی بر داده های جدید است. ما در این پژوهش بی طرفانه، به صورت غیرحضوری و از طریق شبکه های مجازی، یک سوال را از ۹ نفر بزرگسال، که شامل ۶ زن و ۳ مرد بودند، پرسیدیم: «قرنطینه برای شما چه فایده و ضررهایی داشته است؟» افراد شرکت کننده شامل ۶ نفر ساکن شهرستان بندرماهشهر، ۱ نفر زن از اهواز، ۱ نفر زن از اصفهان ، و ۱  نفر زن از استان فارس بودند.

یافته ها

شرکت کننده شماره ۱ از ناراحتی جسمی و عصبانیت شکایت داشته که این می تواند از نمودهای افسردگی باشند. همچنین شرکت کنندگانِ شماره ۲ و ۳ نیز از اضافه وزن و افسردگی شکایت داشتند و به تبعات مثبت قرنطینه اشاره ای نداشتند.

با توجه به داده های حاصل از این پژوهش، شرکت کنندگان شماره ۱، ۲ و ۳ تنها به مضررات دوران قرنطینه اشاره داشتند و  بقیه افراد علاوه بر مضرراتِ دوران قرنطینه، به منافع آن نیز اشاره داشتند. جدول زیر گویای این مطلب است.

        جنسیت        |سؤال پژوهشی: قرنطینه برای شما چه فایده و ضررهایی داشته است؟ /اظهارات شرکت کنندگان: اثرات مفید و مُضر قرنطینه

۱        مرد             |منافع نداشت ولی زیان افسردگی بی حالی خستگی مفرط عصبانیت به همراه داشته.

۲        زن              |۱۲ کیلو چاق شدم.

۳        زن              |والا جز افسردگی هیچی نداشته افسردگی به همراه اضافه وزن زیاد.

۴        زن              |منفعتش ،خوندن چندتا کتاب بود. اما زیان هاش بسیار دیگه ورزش نمی کنم از اضطراب ابتلا به بیماری [ترس از مبتلا شدن] خودم و بچه هام از خونه بیرون نمیریم وتوخونه کلی کلنجار میریم. چشمای بچه ها خیلی حساس شده به نور موبایل.

۵        مرد             |اثرات مفید بیشتر مواظب سلامتی خودمان باشیم و این دنیا هیچ ارزشی ندارد فقط باید خوب باشم  و  اثرات بد آن روحیه انسان را ضعیف میکند برای غلبه بر کرونا باید شاداب باشیم.

۶        زن              |از لحاظ  روحی خیلی… همش تو خونم شوهرم حوصلش سررفته گیراش بیشتر شده ….. تحمل یه چهار دیواری با دو تابچه کوچیک اونم بایه شوهر غرغرو سخته. منافعشم اینه ک بیشتر به نظافت خونه میرسم.

۷        زن              |قرنطینه…منافع اینکه وقت بیشتری رو با خانواده میگذرونم و بیشتر میشه  مطالعه کرد و وقت آزاد بیشتر از روزای عادیه ولی زیان، از نظر روحی نابودم کرده، روند عادی زندگی رو ازم گرفت ، اتفاقایی افتاد که شاید اگر زندگی عادیمونو داشتیم و آنقد همه از هم دور نمیشدن اینجوری نمیشد…امیدوارم توی خونه فارغ التحصیل نشم.

۸        زن               |منافع: مطالعه بیشتر، مشغول به کار شدن و یکی از بدیاش وابسته شدن به فضای مجازی و کلاس های مجازی و همچنین تغییر سبک زندگی هامون.

۹        مرد              |مزايا: ارتباط بیشتر و درک بیشتر اعضای خانواده ، اوقات فراغت بیشتر برای انجام فعالیتهای دلخواه در خانه، آموزش مجازی که وقت کمتری میگیرد و نیاز به رفت و آمد ندارد ، قدر دانستن اوقاتی که در کنار دوستان و عزیزان بوده ایم. همکاری اعضای خانواده در رعایت بهداشت و دیگر کارها، وقت پیدا کردن برای تأمل و فكر كردن در خيلي موضوعها.

                             |ضررها: تعطیل شدن باشگاهای ورزشی و مدارس و اماکن آموزشی و فرهنگی، کنسل شدن مسافرت های عید و تابستان رفت و

آمد بسیار کم اقوام ، از دست دادن عزیزان ، برخی از مشکلات  آموزش مجازی همانند ضعیف بودن نت و ناکار آمد، بودن برنامه

آموزش ملی(شاد)، نشستن و بیش از معمول در خانه و ایجاد مشکلات با اعضای خانواده.

نتیجه گیری

براساس یافته های این پژوهش، تجارب شرکت کنندگان از قرنطینه متفاوت بود، اما بطور متوسط رو به بالا، شرکت کنندگان از ناراحتی های روانی شکایت داشتند(شرکت کنندگان شماره ۱، ۳، ۴، ۵، و۷) که این با مطالعه حافظی و سحاب نگاه (۱۳۹۹) تقریباً همسو بود. همچنین در یک مطالعه غیر رسمی که توسط میاحی (۱۳۹۹) صورت گرفته، مردم علاوه بر اینکه از ناراحتی های روانی شکایت داشتند، در خصوص موضوعات اقتصادی -بخصوص طبقه پایین جامعه از نظر اقتصادی – نیز نگرانی و شکایت داشتند (متغیر اقتصادی) که این خود می تواند منجر ناامنی های روانی نظیر اضطراب، استرس و افسردگی شود(۱).

در شرایط بحرانی، ساختارهای اجتماعی و فردی زندگی دچار آشفتگی می گردد. آشفتگی ساختارهای فردی به معنای کاهش قدرت کنترل فرد، و کاهش پیش بینی پذیری جریان زندگی است. مثلاً در دوران قرنطینه خانگی، روال زندگی فرد مختل شده و در نتیجه کمتر می تواند آینده خود را پیش بینی کند و برای آن برنامه ریزی نماید.(علیزاده فرد و صفاری نیا، ۱۳۹۹). در این مطالعه شرکت کنندگان شماره ۷ و ۸، به «تغییر سبک زندگی» به عنوان یکی از مضررات قرنطینه اشاره کرده اند، که با مطالعه علیزاده فرد و صفاری نیا نیز همسو است.

در این پژوهش، سوال پژوهشی بدون هیچ راهنمایی یا مداخله در تصمیم گیری شرکت کنندگان در پاسخ دهی به سوال، پرسیده شد و هدف این بود، اثرات مثبت و منفی قرنطینه خانگی از دیدگاه خود شرکت کنندگان مورد بررسی قرار گیرد. بر طبق یافته های این پژوهش بنظر می رسد که مضررات قرنطینه خانگی به نسبت اثرات مثبت آن، بیشتر تاثیر گذاشته است، زیرا بعضی شرکت کنندگان، در پاسخ دهی به سوال، بی درنگ به تبعات منفی آن اشاره نموندند.(شرکت کنندگان شماره ۱ ، ۲، ۳ و ۶).

به طور خلاصه تبعات روانی مثبت قرنطینه در این پژوهش به قرار زیر است:

شرکت کننده شماره ۵: «اثرات بد آن روحیه انسان را ضعیف میکند برای غلبه بر کرونا باید شاداب باشیم»

شرکت کننده شماره۹: «وقت پیدا کردن برای تأمل و فكر كردن در خيلي موضوعها»

محدودیت پژوهش: نتایج این مطالعه را نمی توان به کل جامعه تعمیم داد، اما می توان این مطالعه را ادامه و سایر مناطق نیز مورد بررسی قرار گیرند. این پژوهش با محدودیت های زیادی مواجه بود از جمله محدودیت نظارتی پژوهشگر به چگونگی پاسخ دهی شرکت کنندگان به سوالات. مثلاً آیا در پاسخ دهی کسی به شرکت کنندگان کمک کرده است یا خیر؟ و همچنین عدم مصاحبه حضوری با شرکت کنندگان، از موارد عمده محدودیت این پژوهش بوده است.

منابع

میاحی، حکیم و رمضانی، هاجر(۱۳۹۹). قرنطینه و تبعات روان شناختی آن: یک مطالعه کوتاه. فصلنامه علمی روان نویس: گروه روان شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.شماره ۱۳، ص  و ۷٫

۱-رجوع کنید در همین نشریه:  اضطراب فرهنگی، نویسنده حکیم میاحی.

هر گونه کپی‌برداری از این مقاله، با ذکر نام منبع و مؤلف آن بلامانع است. copyright©