هلال ، نخل ، هويت
از دير باز و با تشكيل تمدن ها و فرهنگ های مختلف و تشکیل شدن جامعه شهر نشین ابتدایی ، در بستر و حوالی رودخانه های بزرگ آن دوران چه در آسیای غربی( دجله ، فرات ، کارون ) و چه در آسیای شرقی ،(رودخانه زرد و یانگ تسه) و در شبه قاره هند رودخانه گنگ ، فکر ارتباط دادن معماری با فرهنگ حاکم ، پا گرفت و با پیشرفت کردن شهرنشینی ، به این عنوان ، تصاویری واضح تر و دقیق تر اضافه شد تا انسان در آن دوران به سنگ ، این مادر ساختمان توجه نماید و با تراشیدن سنگ ها با رنگ های متنوع و مختلف ، قسمتی از فرهنگ رایج در آن نواحی یا شهرها را به یادگار ، در دل ساختمان ها به امانت بگذارد.
معماری خاص چین قدیم و تراشیدن سنگ ها و سر تندیس های بزرگ شیر و سایر اشکال هندسی رایج در بناهای تاریخی هند و ساختمان های بزرگ مذهبی و حکومتی و إلمان های مذهبی (سنگ تراش بودا یا سایر الهه های مذهب هندوسی) مصر و بنای عظیم اهرام ثلاثه و نگهبان بزرگ آنها ، ابو الهول معابد و زیغورات های مختلف در عراق و دورهای مختلف آن شکوه جاویدان معبد دورإنتاش در شوش بزرگ ، نیاشیگاه مقدس مردمان عیلام ، سنگ تراشی های ملک هانی در ایذه، همه و همه میراثی عظیم را به جهانیان عرضه کردند که در طراحی و اجرای آنها ، بشر امروزی عاجز از حل بعضی معماهای هندسی آنها و کشف رمز و راز این بناهای بزرگ ، مانده است ، لکن به راستی چرا مردمان قدیم از سنگ نگاری تا به این حد استفاده و مظهر شکوه و عظمت فرهنگ و حکومت های دوران قدیم را به عهده ی این سنگ نگارها گذاشته اند ؟
به اعتقاد نگارنده این متن ، انسانها از دیر زمان یافتند که این عنصر ( سنگ ) ، حافظی امین از سلسله فرامین حکومتی ، اتفاقات و ماجراها ، فتوحات و حملات آنها در طول دوران و اعصار مختلف می باشد و به اقتضای زمان خود، دست به تراشیدن و کوبیدن و خلق این بناهای عظیم و میراث ماندگار ، اقدام کردند تا آیندگان را از هر آنچه بوده ، باخبر سازند .
در اقلیم ما ( خوزستان ) بواسطه پیوند خوردن فرهنگ های شرقی و غربی از دیرینه زمان تا به امروز ، شاهد وجود علائمی در ساختمان های مسکونی و مذهبی بوده ایم، از دوران بت و الهه تا مسیحیت و یهودیت و در نهایت دوران باعظمت اسلامی شاهد وجود رمزنگاره های در ساختمان و معماری این نواحی هستیم .
شوشتر ، این کهن شهر تاریخ نیز از این قاعده ، مستثنی نبوده و با نگاهی گذرا از منظر معماری به فنون و معماری خاص اسلامی با ترکیباتی از هندسه ی معماری شام و حجاز برخورد می کنیم .
وجود قوس ها و هلال های متعدد در بناهای مختلف جا مانده از دوران قدیم و یا قوس های (بخوانید :شاخ بزی) زیبای مساجد و اماکن مذهبی ، مُعرف قسمتی از هویت اسلامی این بناها می باشد.
بواسطه اعتقاد راسخی که به مقدس بودن نخل و بهشتی بودن آن در روایات دینی ما مسلمانان وجود دارد ، در بعضی از طراحی های معماری اماکن تاریخی از طرح شاخه های نخل هم از جهت زیبایی و هم استحکام بنا به وفور یافت میشود ، حتی در سر در ورودی منازل نیز ، طرحی از شاخه های نخل به عنوان برکت و نمادی از قداست این گیاه نیز بر سنگ ها تراشیده و با ملات ساروج ، در طراحی های ورودی منازل اجراء شده است.
مزید بر این ، نیز کاشت و نگه داری از حداقل یک نفر نخل در منازل ، بُعدی معنوی تر و روحانی تری را به منازل و اماکن این شهر بخشیده است .
در سایه سار برکت فتوحات اسلامی ، هویت شهرها نیز به حالت اسلامی تغییر یافته و مسجد جامع شوشتر را نیز نباید از قلم انداخت ، بنای خانه مستوفی نیز دارای ستون هایی مشابه طرح یونانی قدیم می باشد که هنوز نیز پا برجا مانده است .
هویت اسلامی نیز الهام بخش و روشنی ساز این معماری نیز شد و امید است تا با استفاده از بروز تکنولوژی و پیشرفت های جدید در حوضه ی معماری و ساختمان ، شاهد استفاده و بازگشت به این هویت اصیل و غنی ما توسط معماران و طراحان ساختمان باشیم.
